İnsanoğlunun dünya üzerinde yürümeye başladığı günden bu yana devam ettirdiği ve binlerce yıl sürdükten sonra “Sanayi Devrimi” ile başlayan süreçte başkalaşan üretim süreçleri, bugün bilgi çağının içerisinde çok farklı bir evrimleşme sürecinden geçiyor. Dijitalleşmenin, yapay zekanın, bulut sistemlerinin ve IoT’nin hemen her alanda kendisine daha fazla yer bulmasıyla gündeme gelen Endüstri 4.0, endüstriyi geleceğe taşıyor.
Üretim sistemlerinde ve sanayide son 250 yıldır yaşanan baş döndürücü değişim, bilgi çağının bizlere sunduğu teknolojiler ve yenilikler ışığında bugünlerde yeni bir dönüşüme sahne oluyor. 1900’lü yıllar boyunca bilgi üretimi, paylaşımı ve kullanımında yaşanan olağanüstü hızlı gelişmeler, yüzyılında sonunda bizlere akıllı robotlar, otonom araçlar, yapay zeka sistemleri, nesnelerin interneti gibi çok farklı ve yeni teknolojileri sundu. Dünyanın farklı coğrafyalarında kullanılan geleneksel üretim yöntemleri, dijitalleşme ile farklılaştı ve bugün yerini otonom sistemlere bırakmaya başladı. Bu da bizleri yeni kavşağın eşiğine getirdi; Endüstri 4.0.
2011 yılında Almanya’da düzenlenen teknoloji fuarında “Endüstri 4.0” ilk defa dile getirildiğinden beri tüm dünyanın gündemine oturmuştur. Bazı kaynaklarda 4. Sanayi Devrimi olarak geçmektedir. Endüstri 4.0 bir Alman projesidir. Alman hükümetini buna sevk eden ise Avrupalı devletleri ekonomik anlamda sarsan Çin üretim imkânlarıdır. Almanya, Japonya ve Amerika gibi gelişmiş ülkeler Endüstri 4.0 hedefine yönelmiştir.
Endüstri 4.0, üretim modellerinin birbiriyle sürekli haberleştiği ve teknoloji ile değer zinciri kavramlarının bir bütünlük oluşturarak siber-fiziksel sistemlere dönüştüğü bir üretim modelini ifade ediyor. İşin içerisinde hemen hemen her aşamada dijitalleşmenin olduğu bu sistemde, tüm cihazlar birbirleriyle konuşarak akıllı fabrikalara dönüşüyor ve tüm süreci kontrol altında tutarak çıktıya bu şekilde ulaşıyor. Tüm cihazların sadece kendi aralarında değil aynı zamanda üretim üzerine çalışan insanlarla da haberleştikleri Endüstri 4.0’da her şey dijitalleşiyor ve internet tüm adımlarda kullanılan temel araç oluyor. Bu üretim modelinde, daha öncekilerden farklı olarak birçok avantaj, farklı katmanlarda sunularak daha seri, hatasız, hızlı ve çok üretim amaçlanıyor. Endüstri 4.0’da sistemler sürekli gözetim altında tutulduğu ve izlendiği için arızalar ve hatalar önceden tespit edilerek olası üretim aksamalarının önüne geçiliyor. Bunun da ötesinde yapay zeka sistemleri çok sıkça kullanıldığından cihazların öz benliklerini kazanması ve karar verme yeteneklerinin geliştirilmesi hedefleniyor. Üretim daha çevre dostu şekilde yapılarak karbon izlerinin azaltılması amaçlanıyor. Kaynaklar daha tasarruflu kullanılıyor. Yüksek verimlilik elde edilerek gereksiz tüm adımlar aradan çıkartılıyor. Maliyetler azalıyor ve esneklik artırılarak tam zamanlı bir üretime geçiliyor. Sistem tamamen dijitale adapte olduğu için de sürekli bir değişim ve gelişim süreci izlenebiliyor.
Dijital dönüşümün hayatımızda yapacağı en büyük değişimlerden biri de üretim merkezleri, atölyeler ve fabrikalarda olacak. Son yıllarda yapay zeka, bulut sistemleri, 5G, wi-fi ve li-fi gibi teknolojilerde yaşanan baş döndürücü değişimin bir parçası olarak fabrikalar da giderek akıllanmaya devam ediyor. Çok az sayıda insanın kol gücüne ihtiyaç duyacak, ışığa bile neredeyse ihtiyacı olmayan bu fabrikalar, insanoğlu kaynaklı ortaya çıkabilecek tüm riskleri de ortadan kaldıracak. Buna bağlı olarak iş sağlığı ve güvenliği açısından da önemli değişimler yaratacak bu fabrikalar, sıfır ışık prensibiyle çalıştıkları için “Karanlık Fabrikalar” olarak da adlandırılıyor.
Kontrol mekanizmaları tamamen dijital olarak sağlanan ve birbirine bağlı birçok makinenin otonom olarak çalışıp üretim yaptığı bu fabrikalar, endüstri 4.0 olarak nitelendirilen değişimin de en temel ve ileri teknolojinin ortaya çıktığı noktalar olarak ifade ediliyor.
Akıllı fabrikalarda bütün süreçler farklı teknolojik sistemler tarafından 7 gün 24 saat kontrol altında tutuluyor. Üretimin hemen hemen hiçbir şekilde aksamadığı ve makinelerin bir saat düzeninde işlediği bu merkezlerde insana ihtiyaç duyulmadan bir iletişim sistemi aktif hale getiriliyor. Kendi kendine, otonom olarak işleyen bu süreç, istenilen her an bir insan tarafından kontrol ediliyor ve tüm veriler istenildiği şekilde çekilip, işlenebiliyor. Bu fabrikaların gündeme gelmesinin ve her geçen gün daha fazla tercih edilmesinin arkasında ise insan sağlığını koruma, olası yaralanma, kaza ya da ölümleri önüne geçme ve insan kaynaklı hataları mümkün olduğunda azaltma yatıyor.
Dijitalleşme ile birçok yenilik ve gelişme hayatlarımıza hızlı bir giriş yapıyor. Her geçen gün gelişen teknoloji ile iş hayatı ve özellikle de üretim yapan şirketler kendilerini bu dijital dönüşüme adapte etmeye gayret ediyor. Dijitalleşmenin getirdiği avantajlardan yararlanmak is
teyen firmalar, tasarım, üretim, depolama, sevkiyat, satış, pazarlama gibi alanlarda tüm süreçleri dijitalleştirmeye çalışıyor. Bu alanda atılması gereken adımlar da her gün dijitalleşmeye devam ediyor.
Dijitalleşme özellikle son yüzyılda giderek artan bir hızla hayatlarımıza girdi. Arka arkaya ortaya çıkan gelişmeler ışığında hemen her sistemin giderek dijitalleştiği bir ortama giriş sağlandı. Dijitalleşme hayatın içerisinde ve doğal akışında bulunan temel bir öğe olmaya başlarken şirketler de bu sistemi anlamaya, kavramaya ve kendilerini buna adapte etmek için detayları çözmeye gayret ediyorlar. Ancak bu noktada şirketlerin atması gereken ilk adım dijital dönüşüm kavramının sadece altyapısal bir faaliyet olup bilgi teknolojileri departmanını ilgilendiren bir yapı olmadığı, tasarımdan üretime, satıştan insan kaynaklarına, iletişimden lojistiğe kadar tüm sürecin buna dahil olduğu.
Dijitalleşme sadece özel yaşamımızda değil kurumsal hayat ve iş dünyasında da standartları yıkarak yeni bir düzen ve akış getiriyor. Buna ayak uydurmak ve yoğun rekabet içerisinde ayakta kalabilmek için birçok farklı uygulama, altyapı, sistem ve stratejiden de faydalanmak gerekiyor. Şirketlerin günlük faaliyetlerini yönetebilecekleri, kimi ücretsiz de olan birçok farklı uygulamayı hayata geçirmesi ve iş yapış sürecinde kullanması dijital dönüşüm için kaçınılmaz.
